معرفی روستای بیلند
بیلند یکی از روستاهای شهرستان گناباد است که درفاصله چهار کیلومتری شمال آن واقع شده است. جمعیت آن تقریبا 8۰۰۰ نفر است. در دوران سلجوقیان مرکز حکومت قهستان بوده و هنوز آثار خانه حاکم و قلعه وی بصورت مخروبه باقی است. کلمه بیلند از فارسی باستان است و احتمالا معنی آن پسر و یا پسر خوب میباشد. در بیلند از آب سه قنات استفاده میشود: قنات بیلند و قنات زیرزمینی و قنات دیزق (Dizagh). البته سهمی از آب این قنات آخری به قوژد (غوژد) و مقداری نیز به باغسیا (باغ آسیا) میرود. این روستا زادگاه بهلول گنابادی میباشد و در آنجا چندین کارگاه قالیبافی دایر است.
روستاهای وابسته
روستای بیلند از توابع شهرستان گناباد و در فاصله 6 کیلومتری واقع شده است.روستای بیلند در دشت قرار گرفته و از چهار طرف به روستاهای قوژد،باغ آسیا،شهرک شهید آیت الله مدنی و جنگل تاق محدود می شود.
ارتفاع بیلند از سطح دریا 1100 متر می باشد.
نام صحیح بیلند ،بیلَند (فتحه روی ل) می باشد و در گذشته از بهترین و آباد ترین روستاها بحساب می آمده و مورد توجه بسیاری از صاحب نظران و جهانگردان و مورخ نویسان قرار گرفته است.
باغ آسیا فعلی که مجاور بیلند قرار گرفته در قدیم باغستان بیلند نام داشته است که بعد ها تغییر نام پیدا کرده است و دلیل این امر این است که قنوات این دو روستا مشترک و دلالت بر این مدعا
آثار تاریخی بیلند:
جلوه های مختلف فرهنگ و تمدن خراسان به لحاظ گستره مرزها،دگرگونی آب و هوا،حمله ها و هجومها،گاه خصوصیت ویژه پیدا می کند که با دیگر نقاط ایران متفاوت است. آثار بجا مانده در شهر هایی چون گناباد خود نشان دهنده موقعیت خاص اینگونه شهرهاست زیرا این آثار و ابنیه باستانی گواه این مطلب هستند که ابنیه دفاعی و کویری منطقه متناسب با موقعیت سیاسی و جغرافیایی ساخته شده اند و دارای ویژگیهایی هستند که در ردیف ابنیه و عمارات معمول و متداول همه شهرها و روستاها نمیتوان به توصیف آنها پرداخت . نکته مهم و قابل توجه در مورد آثار باستانی گناباد این است که گناباد یکی از قدیمیترین شهرهای ایران است . علاوه بر تاریخ اسطوره ای ،گناباد دارای آثار تاریخی فراوانی است که از دوران گذشته بجا مانده است هرچند که این آثار بر اثر عوامل مختلف طبیعی خصوصاَ زلزله های متعدد صدمات فراوان دیده است ولی تعدادی از آنها هنوز پابرجا هستند. بر طبق آخرین پژوهش انجام شده در گناباد 50 اثر تاریخی قبل از اسلام و بعد از آن شناسائی شده است ولی متأسفانه تاکنون تنها دو اثر شامل مسجد جامع و امامزاده کاخک به ثبت آثار ملی و باستانی کشور درامده است.
در زمان سلجوقیان و دوران وزارت خواجه نظام الملک طوسی مدرسه ای در بیلند تأسیس شد که بعد ها بصورت مدرسه علمیه درآمده است به عقیده وی در دوران خواجه نظام الملک برای کنترل بیشتر فرقه اسماعیلیه مرکزی آموزشی و تدارکاتی در گناباد مستقر نمود و یکی از بستگان خود را بنام حاکم قهستان تعیین و اعزام کرد.
از دیگر آثار تاریخی بیلند حوض انبار می باشد یکی از این حوض انبارها حوض انباری است که توسط مرحوم حاج محمدرضا غفاری در اواخر دوره قاجاریه به همت مردم بیلند احداث گردیده است. حوض انبار موقوفه حاج علی محمد که در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه احداث گردیده ، حوض انبار طالب که در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه احداث گردیده و چند حوض انبار دیگر، مسجد جامع علیای بیلند،مسجد میرزا عرب،مسجد سرگود نیز از ابنیه باستانی بیلند هستند. آثار بجا مانده از برخی برجهای عظیم نیزکه مربوط به سالها پیش است و در زمانهای قبل از این برجها برای دیده بانی استفاده میکرده اند.
|
|
بعضی ها علت اینکه کوچه های بیلند باریک است را این طور بیان می کنند که در قدیم بدست خواجه نظام الملک ساخته شده و بیلند بصورت قلعه بوده است که این قلعه دارای یک در بزرگ بوده و مردم بخاطر اینکه از هجوم فرقه اسماعیلیه در امان باشند در این کوچه های باریک تردد می کردند. قنوات بیلند جزء مشهورترین قنوات است و از نظر باستان شناسان و مورح نویسان نیز اهمیت دارد.
قنات بیلند
بیلند قناتی است که در روستای بیلند از توابع بخش مرکزی شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی قرار دارد.
مشخصات فنی قنات بیلند
طول این قنات ۲۷۰۰۰ متر است، تعداد ۴۵۰ میله چاه دارد و عمق مادرچاه این قنات ۱۲۰ متر میباشد. دبی این قنات ۴۵ لیتر بر ثانیه است.
تعداد مالکان این قنات ۶۵۰ نفر میباشد و اراضی تحت کشت این قنات ۱۳۰ هکتار میباشد
محصولات کشاورزی:
الف:محصولات زراعی:
1-زعفران
محصولی استراتژیک و با ارزش برای مردم این منطقه بوده و قسمت اعظم درامد بسیاری از خانواده های بیلند از زعفران می باشد. زعفران محصولی پائیزه بوده و زمان گلدهی آن آبانماه می باشد. همراه با باز شدن گلهای زعفران شکوفه های خنده بر گونه کشاورزان زحمتکش منطقه شکوفا می گردد یکی از ثمرات اجتماعی این محصول ایجاد روحیه تعاون و همکاری در بین خانواده هایی که فاقد محصول زعفران هستند می باشد،آنها سعی می کنند به کمک یک دیگر بشتابند و آنها را در چیدن و باز کردن کلاله ها یاری نمایند. در فصل زعفران شب نشینی ها افزایش بسیار زیادی دارد و روابط اعضای خانواده گرمتر از گذشته می شود سطح زیر کشت زعفران در بیلند 100 هکتار و متوسط عملکرد 6 کیلوگرم در هر هکتار می باشد.
زمان کشت زعفران اواخر شهریور و اوایل مهرماه می باشد زمان برداشت 10 تا 15 روز بعد از اولین آبیاری است.به اعتقاد کارشناسان با کمی توجه به کشتزارهای زعفران می توان به افزایش تولید در سطح هر هکتار تا سقف 15 کیلوگرم اقدام کرد و اگر این مهم انجام شود ضمن افزایش درآمد کشاورزان دست مسئولین کشور برای صدور بیشتر این محصول صادراتی نیز بازتر خواهد بود.
2- گندم:
گندم از جمله محصولاتی است که قداست خاصی داشته و بوجود آمدن قناتها بخاطر کشت آن بوده است. غذای اصلی مردم در گذشته و حال از گندم تهیه می شده و در گذشته نیاز مصرفی روستا در خود روستا تهیه می شده است. سطح زیر کشت گندم آبی روستا 60-50 هکتار بوده است و در سالهایی که بارندگی خوب باشد بهمین مقدار دیم نیز کشت میگردد. متوسط عملکرد گندم آبی 5-6 تن در هکتار و متوسط عملکرد دیم 500 کیلوگرم در هکتار است و ارقام کشت شده شامل گندم روشن-قدس و ارقام محلی بوده و به جهت استفاده از کاه در تغذیه دام بیشتر از ارقام روشن و پابلند استفاده می شود و از آنجا که تغذیه اصلی گاو و گوسفند از کاه است بنابراین کشت غلات بخصوص گندم اهمیت بیشتری پیدا می کند متوسط عملکرد کاه 2 تن در هکتار می باشد.
3-جو:
از غلات عمده کشت شده در بیلند می باشد و در تغذیه دام بخصوص گوسفند نقش ویژه ای دارد سطح زیر کشت آن حدود 30 هکتار و متوسط عملکرد 4 تن در هکتار می باشد ارقام جو کشت شده شامل والفجر و ارقام محلی می باشد.
4-یونجه:
کشت یونجه در قدیم در بیلند مرسوم بوده و آنرا به نام محلی سبسک می شناسند. سطح زیر کشت آن 20 هکتار بوده و در قطعات کوچک کشت می شود. برداشت یونجه با دست انجام گرفته و این علوفه به صورت تازه و یا خشک (در اصطلاح محلی بیده)مورد استفاده قرار میگیرد.
5-زیره:
کشت زیره در سالهای مختلف بسته به وضعیت بارندگی تفاوت دارد بطوریکه ممکن است در یک سال اصلاً زیره کشت نشود و یا خیلی کم باشد و در بعضی سالها بصورت دیم و آبی کشت گردد متوسط سطح زیر کشت 5 هکتار و تولید 500-400 کیلوگرم در هکتار می باشد.
6-جالیز:
کشت خربزه و هندوانه در قدیم رونق بیشتری داشته است و در حال حاضر به لحاظ آفات و بیماریها کشاورزان علاقه ای به کشت محصولات جالیزی نشان نمیدهند زیرا بعلت خرده مالکی استاده از سموم با توجه به قیمت آن مقرون به صرفه نبوده و کشاورز تمایلی به خرید سم برای جالیز نشان نمیدهد و با این وجود کشاورزانی هستند که هر ساله اقدام به کشت محصولات جالیزی نموده و در مبارزه با آفات و بیماریهای آن موفق هستند سطح زیر کشت انواع محصولات جالیزی بالغ بر 5 هکتار و متوسط عملکرد 20 تن می باشدم.
ب)محصولات باغی:
انگور:
مهمترین محصول باغی منطقه انگور است و قدیم الایام هر خانواده این روستا سعی داشته یک باغ انگور به مساحت حداقل1/. هکتار داشته باشد بهترین گونه های انگور منطقه شامل انگور عسکری و حسینی می باشد و از انگورهای رنگی مثل انگور سیاه و انگور رخ در تهیه شیره انگور(دوشاب) استفاده می کنند سطح زیر باغهای انگور حدود 50 هکتار با عملکرد 7-6 تن در هکتار می باشد.
انار:
انار از جمله محصولات باغی است که از قدیم همراه با انگور در کناره های باغ کشت می شده است . در بیلند باغهای انار متراکم به ندرت دیده می شود و کاشت انار در کنار نهرهای آب ،کنار باغات انگور همراه سایر درختان میوه مرسوم است در بیلند بیش از 10 هزار درخت انار وجود داد که تولید سالانه آن حدود 150 تن می باشد.
پسته:
پسته از محصولاتی است که در چند سال اخیر کشت آن رایج شده است و در مجموع بیلند و آبادیهای متعلق به آن 10 هکتار پسته وجود دارد که معمولاً یک ساله و دو ساله است و پسته ای که به سن بازدهی رسیده باشد بصورت تک درخت و بطور پراکنده مشاهده می شود.
زردآلو:
باتوجه به گرم و خشک بودن منطقه زردآلو رشد و تولید نسبتاً خوبی دارد ولی بدلیل عدم رعایت اصول زراعت و باغبانی درختان زردآلو در سنین بالا مبتلا به گموز شده و خشک می شود. بالغ بر 2 هزار اصله درخت زردآلو با تولید 100 تن وجود دارد که بیشتر جنبه خود مصرفی دارد و بمقدار کمی نیز به بازار میوه برده می شود.
محصولات باغی دیگری مثل هلو-شفت آلو-انجیر– بادام- آلبالو و سیب وجود دارد که سطح زیر کشت آنها کم بوده توت نیز از درختان قدیمی و کهن بیلند است که در کناره نهرها کشت شده و در فصل بهار مردم روستا از آن استفاده می کنند البته توت در پرورش نوغان نیز نقش مهمی دارد .